_

Enigerechtsvergelijkende opmerkgingenoververzekeringscertificaten
N.J. MargetsonAdvocaatbijMargetson Van ‘t Zelfde & Co.
Inleiding1
Verzekeringscertificaten komen voor bij verschillende soorten verzekering maar vinden hun oorsprong in transportverzekering zoals eenzogenaamd contractpolis (Engels: “open cover”);Een contractpolis houdt in dat goederentransporten van de verzekerde die gedurende een bepaalde periode plaatsvinden, op de overeengekomen condities verzekerd zijn zodra het desbetreffende transport door de verzekeringnemer is aangemeld bij de verzekeraar.In de praktijk worden daartoe zogeheten declaratielijsten gebruikt (voetnoot 11 in de conclusie voor HR Zurich/Lebosch)
Inleiding2
De verzekerde op een contractpolis krijgt van zijn verzekeraar het recht om hem door of namens de verzekeraar ter hand gestelde formulieren in te vullen en uit te geven;In die formulieren verklaart de verzekeraar of de verzekeringsmakelaar dat een – door de verzekerde zelf in te vullen – partij goederen verzekerd is;Veelal verwijst de verzekeringscertificaat naar de oorspronkelijke polis;(Kamphuisen 2003)
Inleiding3
Voorbeeldvan hetgebruikvanverzekeringscertifcaten:eenCIF verkoop;Onderde INCOterm “CIF”moetdeverkoperdekostenvan hetvervoerendevrachtbetalenenzorgendatdegoederenverzekerdzijn;Hetrisicovoordegoederengaatvan deverkoperop dekoperoveralsdegoederende railing van hetschippasseren;Deverkoperheeftopdatmomentgeenbelangmeerbijverzekeringvan degoederenomdatdekoperdatbelangheeftgekregen;Om dieredenkrijgtdekopereenverzekeringscertificaatwaaruitblijktdathijverzekerdeis;
Inleiding4
Verzekeringscertificatenkunnenopnaamzijngesteld,aantoonderofaan“wiehetaangaat” (Kamphuisen2003)In het arrestdatikgabesprekenis hetfenomeen“waardepapier” vanbelang;Van Ovenbeschrijftwaardepapierenals: “Schriftelijkebetalingsbeloftenaaneendoormiddelvan hetpapierzelfvervangbareschuldeiser.”Eenwaardepapieriseengemakkelijkoverdraagbaarpapierdatdientalsbewijsstuk van de onderliggende rechtsverhouding en dat de houder ervan legitimeert als gerechtigde tot de daaruit voortvloeiende vordering;
Probleemstelling
Ikbenbezigmeteenpublicatiewaarinikonderzoek:(1) hoeonderNederlandsenEngelsrechtverzekeringscertificaatwordtgekwalificeerd;en(2) ofeenverzekeraarpersoonlijkeverweermiddelendiehijtegendeverzekeringnemerkaninroepenookkaninroepentegendecertificaathouderomzouitkeringonderde polisteweigeren.Ikpresenteerhiermijnbevindingentot nu toe.EerstbespreekikhetNederlandserechtendanhetEngelserecht met aandacht voor het Amerikaanse rechteniksluitafmeteenconclusie;
Nederlands recht (1)
HR 19 april 2002, NJ 2002, 456 (Zürich v.Lebosch)Seahopper is een dochtermaatschappij vanTraconro;Traconroheeft medevoor haar dochtermaatschappij Seahopper een goederentransportverzekering in de vorm van een contractpolis afgesloten met een aantal verzekeraars waaronder Zürich;Het betreft een ABN AMRO contractpolis met algemene voorwaarden contractpolis goederen (CG 78.1);Clausule 1 daarvan luidt: “Dezeverzekering geschiedt zowel voor eigen rekening als die van derden, hetzijlaatstbedoeldenbelanghebbende zijn of dit tijdens de loop van de verzekering zullen worden met ofzonder lastgeving”;
Nederlands recht (2)
Clausule 30 geeft een volmacht aan ABN AMRO om verzekerings certificaten af te geven. Het luidt:“30. Door verzekeraars wordt ABN AMRO Bank N.V. met vrijwaring van al haar aansprakelijkheid te dezen aanzien uitdrukkelijk en bij voorbaat gemachtigd op de conditiën van dit contract assurantiecertificaten hetzij in de Nederlandse hetzij in vreemde valuta af te geven, zowel ten name van ABN AMRO Bank N.V. als ten name van anderen, metwelkervorm en tekst zij zich volkomen bekend verklaren. “
Nederlands recht (3)
Clausule 32 bepaalt: “Ingevalvan schade zal geen ander bewijs van interest of waarde worden gevorderd dan uitsluitend dit certificaat, de declaratielijst(en) en het cognossement en/ofander vervoerbewijs”Seahopper heeft in opdracht vanLeboschop zich genomen het (doen) vervoeren van 1000 zakken melkpoeder van Litouwen naar Nederland;AanLeboschis alsladingbelanghebbeneen certificaat afgegeven. Dit is met machtiging van ABN AMRO bank als makelaar van verzekeraars;
Nederlands recht (4)
De aanhef van het certificaat luidt:"We the undersigned herewith certify that we have effected an insuranceto beareror to whom the same does, may or shall appertain, friend or foe and allcircumjacenciesthereof" (curs. NJM)Let op! Terwijl art. 1 van de algemene voorwaarden duidelijk maken dat de verzekering mede ten behoeve van derdebelanghebbendenis, gaat het door ABN AMRO opgestelde certificaat verder: het bereidt dekking uit tot iedere houder want het is eentoonderpapier;De melkpoeder is niet aangekomen enLeboschheeft schadevergoeding geclaimd bij verzekeraars onder wie Zürich;Zürich weigerede uitkering met een beroep op art. 251 K (verzwijging) vanTraconro. Dat is een persoonlijk verweermiddel die Zürich jegensTraconrokan voeren. De vraag is of zij die ook jegensLeboschkan voeren.
Nederlands recht (5)
Leboschheeft bij de rechtbank een verklaring voor recht gevorderd dat Zürich jegens haargeenberoep toekomt op art. 251 K en dat zij gehouden is dekking te verlenen;Zürich verliest in drie instanties.In het eerste cassatiemiddel wordt ervan uitgegaan dat het certificaat een waardepapier is die de verzekering belichaamt;De HR overweegt inr.o.3.4.2 dat het certificaat een toonderpapier is en dat Zürich daarom op grond van art. 6:146 BW geen persoonlijke verweermiddelen jegens de houder ervan kan hanteren.
Nederlands recht (6)
Art. 6:146 lid 1 BWluidt:Naoverdrachtovereenkomstigartikel93 vanBoek3 [levering vanrechtenaanorder ofaantoonder, NJM] vaneenvorderingaantoonderofaanorder,kandeschuldenaareenverweermiddel,gegrondopzijnverhoudingtoteenvorigeschuldeiser,niettegenwerpenaandeverkrijgerendiensrechtsopvolgers,tenzijzijop hettijdstipvan deoverdrachthetverweermiddelbekendwasaandeverkrijgerofvoorhemkenbaarwasuithetpapier.
Nederlands recht (7)
Inr.o.3.4.3 overweegt de HR dat eentoonderpolis of -certificaatin het algemeen de toepasselijkheidvan art. 251K niet uitsluit maar dattegen een derde-houder te goeder trouwgeenberoepkan wordengedaan op feiten en omstandigheden die in de relatie tot een eerdere verzekerde of verzekeringnemer de vernietiging van de onderliggende rechtsverhouding wegens verzwijging zouden rechtvaardigen;De Hoge Raadoverweegtverderdatverzekeraardie ervoor kiest om uit commerciële overwegingen een toondercertificaat in het verkeer te brengentegenoverderde houders te goeder trouw de risico’s daarvanmoet dragen (ex art. 6:146 lid 1)
Nederlands recht (8)
Voorts overweegt de Hoge Raad dat de inhoud van het certificaat ende zin die de houder ervan daaraan redelijkerwijs mocht toekennenzal bepalen of het certificaat alleen een dekkingsbevestiging inhoudt of dat het een belichaming is van de overeenkomst enals waardepapier kanworden beschouwd;In casu, overweegt de Hoge Raad, isop grond van de feiten niet onbegrijpelijk dat het hof heeft geoordeeld dat de in het certificaat gebruikte bewoordingen duiden op een certificaat uitgemaakt aan toonder en dat daardoor waardepapier wordt en dat het de goederentransportverzekering belichaamt.
Nederlands recht (9)
Ten slotte overweegt de HR dat de enkele omstandigheid dat een toonderstuk naar onderliggende voorwaarden verwijst niet eraan in de weg staat dat art. 6:146 BW van toepassing is.De conclusie is dat als uit de tekst van het papier volgt dat het certificaat een toonderpapier (of een orderpapier?) is, dan is de derde houder te goeder trouw beschermd door art. 6:146 lid 1 BW zodat de verzekeraar persoonlijke verweermiddelen die zij tegen de verzekeringnemer heeft niet kan hanteren jegens die derde houder te goeder trouw.
Engels /Amerikaansrecht (1)
Engels recht lijkt overeen te komen met Amerikaans recht;In de Amerikaanse zaakAetna Ins Co v. Willys-Overland(288 Fed 912) was de vraag aan de orde of de verzekeraar een persoonlijk verweermiddel jegens de houder van een verzekeringscertificaat mocht voeren;Kort gezegd overwoog het gerecht dat door afgifte van het certificaat een nieuwe overeenkomst tot stand kwam tussen de verzekeraar en de certificaathouder;
Engels/Amerikaans recht (2)
Incasubevattendecertificatenvan de polisafwijkendebepalingen;Hetgerechtoverwoogdatom deinhoudvan denieuweovereenkomsttussenverzekeraarencertificaathoudervasttestellendecertificateninsamenhangmet de polisdienentewordenuitgelegd;Verderwerdoverwogendatdecertificateningevalvantegenstrijdigheidin hetnadeelvan deverzekeraardienentewordenuitgelegdomdatzijdeopstellervan deervanwas;Zokwamhetgerechttot debeslissingdatdecertificaathoudernietblootstondaanpersoonlijkeverwerendie deverzekeraarjegensdeverzekeringnemerzoukunnenvoeren.
Engels/Amerikaans recht (3)
Hetzelfde standpunt werd ingenomen in de Engelse zaakPhoenix v DeMonchy,(1929) 34LlL Rep 201 (HL).In diezaakginghet om devraagofeenvervaltermijnvaneenjaarin de polisookvantoepassingwas opeencertificaat(gesteldaande order van deverzekeringnemer/CIFverkoper) dieonderde polis wasafgegeven.In hetcertificaatwasbepaalddathetcertificaatde polisbelichaamdeenindiensplaatstrad;Hetgerechtoverwoogdathetcertificaatprevaleerdebovende polisendatalleenbepalingenvan de polis dieessentieelwarenvooreenovereenkomstvanzeeverzekeringin hetcertificaatdiendentewordengelezenmaarverdernietsanders.
Engels/Amerikaans recht (4)
Verder werd overwogen dat de houder van het certificaat partij werd bij de overeenkomst belichaamd door het certificaat en niet bij de onderliggende verzekeringsovereenkomst en dus niet gebonden is aan alle polisvoorwaarden;Hetcertificaatverleentrechtenaandehoudermaarnietdeverplichtingombinneneenbepaaldetermijndierechtenuitteoefenen;Hetresultaatwasdatdevervaltermijnin de polisnietvantoepassingwas op hetcertificaat;ConclusieEngels /Amerikaansrecht: hetverzekeringscertificaatwordtbeschouwdalseenaparteovereenkomsttussendeverzekeraarendehoudervan hetcertificaatzodatdeverzekeraargeenaande polisontleendeverweermiddelenkantegenwerpenaandecertificaathouder.
Voorlopige eindconclusie
Op grond van art. 6:146 BW kan onder het Nederlandse recht een verzekeraar geen aan de polis ontleende verweermiddelen tegen de houder van een toondercertificaat (of een ordercertificaat?) tegenwerpen.OnderhetEngelserechtkomteenaparteovereenkomsttot standtussendeverzekeraarendecertificaathouderzodatdeverzekeraargeenaande polisontleendepersoonlijkeverweermiddlenaandecertificaathouderkantegenwerpn.Uitmijnonderzoektot nu toeblijktnietdatdeEngelseleerbeperktis tottoondercertificaten/ordercertificaten. Hetlijkttegeldenvoorallecertificatendusookcertificatenopnaam(komendievoor?).Datmoetikechternognaderonderzoeken.